Znaczenie Ładu Danych w Organizacji
O co chodzi z tym Ładem Danych? Wiele osób nie do końca zdaje sobie sprawę, czym jest Ład Danych, a pytanie o jego wdrożenie często spotyka się z niewielkim odzewem. Jeśli na sali znajdzie się sto osób, zapewne tylko kilka z nich podniosłoby rękę, deklarując, że w ich organizacji wdrożono Ład Danych.
W rzeczywistości każda organizacja, mniej lub bardziej świadomie, wdrożyła już pewne elementy Ładu Danych. Dane są gromadzone, przechowywane, przetwarzane oraz udostępniane – to wszystko to elementy Ładu Danych. Różnice pojawiają się jednak w sposobie realizacji tych działań i świadomości ich podejmowania.
Ważnym pytaniem staje się więc nie tyle „Kto wdrożył Ład Danych?”, lecz „kto wdrożył Ład Danych świadomie?”.
W dużym uproszczeniu Ład Danych (ang. Data Governance) wskazuje kierunki i zadania, które należy wykonać, a dopiero później zająć się ich realizacją , czyli Zarządzaniem Danymi (ang. Data Management). Biorąc pod uwagę szeroki zakres zagadnień objętych Ładem Danych, pojawia się pytanie: od czego zacząć porządkowanie i udoskonalanie tego, co już w organizacji istnieje?
Katalog, Słownik i Glosariusz Danych: Rola w Zarządzaniu Informacją
Katalog Danych – Standaryzacja
Pierwszym krokiem w sytuacji rozproszenia wielu źródeł danych powinno być ich skatalogowanie oraz nadanie im odpowiedniego kontekstu. Katalog Danych (ang. Data Catalog) to scentralizowana i uporządkowana baza wiedzy o wykorzystywanych w organizacji danych. Zawiera ona tzw. „dane o danych” (metadane), a nie same dane – obejmuje logiczną strukturę danych (schematy, tabele, kolumny), a także informacje o lokalizacji, właścicielu, zasadach dostępu, osobie odpowiedzialej za aktualność, źródło pochodzenia, format czy typ danych.
Katalog Danych stanowi kluczowy element w procesie porządkowania informacji w organizacji. Jego zadaniem jest nie tylko rejestracja zbiorów danych, ale także wskazanie źródeł ich pochodzenia. Dzięki temu możliwe jest ustalenie, czy dane pochodzą ze źródeł zewnętrznych, czy też są efektem przesyłania i transformacji pomiędzy wewnętrznymi bazami danych. Istotne jest również określenie celu wykorzystania danych — czy służą one jako podstawa do tworzenia raportów czy stanowią źródło dla innych zbiorów lub baz danych. Umożliwia to śledzenie drogi danych od pierwotnego źródła aż po miejsce ich faktycznego użycia.
Budowa Katalogu Danych zwykle rozpoczyna się od najczęściej używanych lub najważniejszych zbiorów, co ułatwia efektywne zarządzanie całym procesem.
Słownik Danych – Techniczne Opisanie Zasobów
Słownik Danych (ang. Data Dictionary) to uporządkowany zbiór informacji technicznych o wszystkich elementach danych w danej bazie. Każdy składnik posiada własną definicję oraz zestaw atrybutów, takich jak typ, dopuszczalne wartości czy szczegółowy opis. Słownik pełni rolę technicznego przewodnika, wprowadzając jednolity standard opisu danych i wspierając ich efektywne wykorzystanie.
Glosariusz – Ujednolicenie Terminologii
Kolejnym etapem jest stworzenie Glosariusza, który pozwala na ujednolicenie rozumienia pojęć stosowanych w organizacji oraz powiązanie ich z konkretnymi danymi. Umożliwia przypisanie pojęć biznesowych do wybranych tabel, kolumn czy raportów. Słownik pojęć, wraz z synonimami i akronimami, zapobiega nieporozumieniom komunikacyjnym między pracownikami. Przykładowo, pojęcie „klient” może mieć różne znaczenie dla pracownika urzędu obsługującego społeczność lokalną oraz dla specjalisty IT, dla którego „klient” oznacza urządzenie lub program wysyłający żądania do serwera.
Wspólna Rola Katalogu, Słownika i Glosariusza
Katalog Danych, Słownik Danych oraz Glosariusz wspólnie przyczyniają się do prawidłowego opisu i nadania kontekstu posiadanym danym. Dzięki nim zestawy danych przestają być jedynie zbiorami tabel i kolumn, a stają się zasobem, który jest bardziej zrozumiały i użyteczny dla użytkowników organizacji.
Rola zespołu Ładu Danych
Nad całością podejmowanych działań powinien czuwać zespół Ładu Danych. Na początek, szczególnie w mniejszych organizacjach lub na początkowych etapach wdrożenia, zespół ten może być reprezentowany nawet przez jedną, konkretną osobę. Jej zadaniem jest zapewnienie spójności podejmowanych działań, kontrola nad procesami katalogowania i standaryzacji opisu danych, a także czuwanie nad prawidłowym wykorzystywaniem zasobów informacyjnych w organizacji.
Katalog Danych i Co Dalej?
Skatalogowanie danych oraz stworzenie Glosariusza, podobnie jak ich późniejsze utrzymanie, należy traktować jako proces, a nie jednorazowy projekt. Działania te powinny mieć charakter ciągły oraz podlegać regularnej weryfikacji i aktualizacji, co pozwala zapewnić ich bieżącą przydatność i dostosowanie do zmieniających się potrzeb organizacji.
Po zakończeniu procesu katalogowania i opisywania danych, kolejnymi krokami mogą być działania mające na celu dalsze uporządkowanie i optymalizację zarządzania danymi w organizacji. Poniżej przedstawiono obszary, które warto uwzględnić:
- Zarządzanie Danymi Podstawowymi (ang. Master Data) – obejmuje identyfikację i uporządkowanie najważniejszych danych kluczowych dla działalności jednostki, takich jak informacje o mieszkańcach czy infrastrukturze.
- Zarządzanie Danymi Referencyjnymi (ang. Reference Data) – polega na organizacji i kontroli zbiorów danych, które mają charakter referencyjny, np. kody pocztowe czy klasyfikacje działalności.
- Poprawa Jakości Danych – obejmuje działania zmierzające do zapewnienia spójności i poprawności danych wykorzystywanych w organizacji.
- Automatyzacja procesów – poprawia efektywność oraz ogranicza ryzyko błędów podczas gromadzenia, łączenia oraz aktualizowania danych.
- Bezpieczeństwo Danych – wdrożenie mechanizmów i procedur mających na celu ochronę danych przed nieuprawnionym dostępem, utratą czy niepożądanymi modyfikacjami.
- Budowa Produktów Danych (ang. Data Products) – tworzenie zorganizowanych zestawów danych, które mogą być wykorzystywane do realizacji konkretnych celów biznesowych lub operacyjnych.
- Zarządzanie zbiorami danych dla potrzeb rozwoju rozwiązań w oparciu o sztuczną inteligencję (ang. AI Governance) – przygotowanie i kontrola zbiorów danych wykorzystywanych do projektowania, trenowania i wdrażania rozwiązań opartych na sztucznej inteligencji.
Warto mieć świadomość, że nie wszystkie etapy będą przebiegały zgodnie z założeniami, dlatego kluczowe jest uzbrojenie się w cierpliwość i wytrwałość. Celem nadrzędnym pozostaje stopniowe odzyskiwanie i wzmacnianie kontroli nad Ładem Danych, który – jak wcześniej wspomniano – w pewnej formie jest już wdrożony w organizacji.
Narzędzia wspierające Ład Danych
Dobór odpowiednich narzędzi technologicznych do zarządzania Ładem Danych zależy przede wszystkim od rozmiaru jednostki organizacyjnej oraz jej rzeczywistych potrzeb. Na rynku dostępny jest szeroki wachlarz rozwiązań, począwszy od prostych narzędzi służących do katalogowania danych, aż po zaawansowane systemy umożliwiające kompleksową realizację niemal wszystkich aspektów związanych z Ładem Danych.
Analiza potrzeb i wybór rozwiązania
Kluczowym elementem wdrażania narzędzi jest precyzyjne określenie faktycznych potrzeb organizacji. Ważne jest, aby wybrać takie rozwiązanie, które najlepiej wpisuje się w te potrzeby. Często zdarza się, że zakupione narzędzie przewyższa aktualne wymagania, ponieważ zakłada się, że „będziemy rozwijać Ład Danych”. Jednak w szczególności mniejsze jednostki powinny rozważyć wdrożenie prostszego i tańszego rozwiązania, pozwalającego na zbudowanie podstawowej kultury zarządzania danymi. Poznanie rzeczywistych potrzeb umożliwi w przyszłości bardziej świadomy wybór kolejnych narzędzi lub rozbudowę już wdrożonego systemu o dodatkowe moduły.
Elastyczność i interoperacyjność rozwiązań
Nawet w przypadku konieczności zmiany lub rozbudowy narzędzia, większość dotychczas wykonanych prac można przenieść do nowego systemu lub zintegrować z nowymi funkcjonalnościami. Standardy wymiany danych pomiędzy różnymi rozwiązaniami dostępnymi na rynku są często ujednolicone, co umożliwia współpracę np. Katalogu Danych jednej firmy z narzędziem do Jakości Danych innego producenta.
Strategia rozwoju narzędzi
Zamiast stosować zbyt rozbudowane i kosztowne rozwiązania na początkowym etapie, warto rozważyć stopniową rozbudowę narzędzi, odpowiadającą rzeczywistemu rozwojowi organizacji. Analogicznie do strategii kraba pustelnika, który zmienia skorupę dopiero wtedy, gdy przestaje się w niej mieścić, tak i organizacja powinna dostosowywać swoje narzędzia technologiczne do aktualnych potrzeb i możliwości, zamiast „strzelać do komara z armaty”.
.
